Boerderij aan de Rijksstraatweg (H36)
Adres: Rijksstraatweg 167, 1969 LE Heemskerk
Kadastraal: E 348
Inleiding
Rijksstraatweg 167 is vrijstaand gelegen aan de westzijde van de Rijksstraatweg. Dit gebied maakt deel uit van het voormalige buurtschap Heemskerkerduin. Dit zanderijengebied heeft een agrarisch (tuinbouw) karakter en wordt gekenmerkt door verspreide bebouwing, waaronder stolpboerderijen en tuinarbeiderswoningen.
Het boerderijcomplex staat relatief dicht bij de Rijksstraatweg en bestaat uit een woonhuis aan de straatzijde en een, door een tussenlid verbonden, stolpschuur aan de achterzijde.
Het complex dateert uit circa 1900. Het tussenlid is in 1943 gebouwd. De schuur behoort met het voormalige stal- en baakgedeelte tot het stolptype1.
De belangrijkste wijzigingen aan het pand betreffen enkele gewijzigde raamindelingen in de zuidgevel van het voorhuis, een nieuw gemetselde noordgevel van de stolpschuur, een nieuwe forse dakkapel op het achterdakvlak van het voorhuis. Aan de hand van een historische afbeelding is te zien dat ook de voorgevel van het voorhuis is gewijzigd. Hier zaten oorspronkelijk twee schuiframen (nu vier).
Beschrijving
Voorhuis
Het voorhuis heeft een rechthoekig grondplan, is circa 1½ meter onderkelderd en is opgetrokken uit één bouwlaag met kapverdieping onder een zadeldak dat gedekt is met gesmoorde Verbeterde Hollandse pannen. De nok ligt parallel aan de straat. Het dakschild heeft ter hoogte van de zijgevels een overstek, windveren en een makelaar. Op het achterdakvlak staat een (niet beschermenswaardige) forse dakkapel.
De gevels zijn gemetseld in grauwe baksteen in halfsteens verband. De lekdorpels van de raampartijen zijn uitgevoerd in geglazuurd roodbruin metselwerk.
De voorgevel is een langsgevel die wordt afgesloten door een eenvoudige, licht uitkragende bakgoot.
De voorgevel heeft vier éénruits schuiframen met éénruits glas-in-lood bovenlichten.
De zijgevels zijn puntgevels met muurankers. De linker zijgevel (zuid) heeft een (niet beschermenswaardig) éénruits raam op de begane grond en, net als de rechter zijgevel, een dubbel openslaand éénruits raam op de verdieping.
Het voorhuis is met een licht terugspringend metselwerk tussenlid verbonden met de achtergelegen stolpschuur. Het plat afgedekte tussenlid heeft in de zuidgevel een uitkragende bakgoot (van niet beschermenswaardige kunststof) met geprofileerde gootklossen en een dubbel openslaand éénruits raam. In de noordgevel bevindt zich een entree in de vorm van een paneeldeur.
Stolpschuur
De stolpschuur bezit een rechthoekig grondplan en bestaat uit één bouwlaag onder een samengesteld schilddak (stolp) dat gedekt is met gesmoorde Hollandse pannen. Het achterdakvlak heeft een wolfseind.
De gevels zijn gemetseld in grauwe baksteen in halfsteens verband. De achtergevel is ter hoogte van de inpandige baak met hout bekleed. Het metselwerk in de noordgevel is vernieuwd. Dat geldt ook voor de twee stalvensters in deze gevel.
De zuidgevel heeft drie rondboog stalvensters met rollagen en rechts in de gevel een entree met zijlicht. In deze gevel zijn ook de muurankers zichtbaar van de houten staanders van de stalconstructie.
De oostzijde bezit houten, dubbel openslaande hoge inrijdeuren. Links van deze inrijdeuren zit een klein éénruits raampje.
De achtergevel heeft rechts in de gevel een entree. Links zit een (niet beschermenswaardige) schuifdeur.
Interieur
Voorhuis
In het voorhuis is de oorspronkelijke indelingsstructuur behouden gebleven. De 1 ½ meter diepe kelder is met rode plavuizen bevloerd. De schuifdeuren tussen de kamer-en-suite bezitten gekleurd glas-in-lood. In de bijkeuken (tussenlid) zijn de oorspronkelijke paneeldeuren bewaard gebleven. Vanuit het entreeportaal (noordgevel) in het tussenlid leidt een eenvoudige houten steektrap naar de verdieping. De kapconstructie is niet zichtbaar.
Stolpschuur
De bijkeuken (tussenlid) geeft toegang tot de stolpschuur. De ruimte is in tweeën verdeeld door middel van een met hout beklede tussenwand voorzien van ijzeren gehengen. Het zuidelijk deel bevat de voormalige koeienstal. Deze ruimte heeft een betonvloer, een eenvoudig houten balken zoldering en houten staanders. Het noordelijk deel bevat de oorspronkelijke baak. Op het rechthoekig grondvlak staan vier hoog opgaande houten staanders, geplaatst op gemetselde poeren. Ze worden gedragen door een gordingenkap die is opgebouwd uit stijlen, korbelen en schoren.
Erf/tuin/groenelementen
Het boerderijcomplex wordt van de straat gescheiden door een relatief diepe voor- en zijtuin. Aan de noordzijde van de zijtuin grenst een verhard erf. Een eenvoudig, houten hekwerk van latere datum vormt de erfafscheiding aan de straatzijde. Links en rechts loopt een verhard pad naar de beide entrees van het voorhuis, gelegen in het tussenlid. Het pad aan de zuidzijde wordt gemarkeerd door twee rechthoekige gemetselde kolommen die zijn afgedekt met een ezelsrug.
In de voortuin staan zes leilinden, parallel aan de voorgevel. Aan de westzijde staan vier leilinden, parallel aan de achtergevel van de stolpschuur.
Waardering
Het boerderijcomplex uit circa 1900 bestaande uit een voorhuis en een stolpschuur heeft cultuurhistorische waarde als een in hoofdvorm en structuur gaaf bewaard gebleven voorbeeld van een boerderij met stolpschuur. De typologie van de stolp is kenmerkend voor de historische plattelandsbebouwing van het Heemskerkerduin. Als onderdeel van de economische en historisch agrarische ontwikkeling van Heemskerk is deze stolpboerderij daarom van belang.
De inpandige monumentale baak met draag- en kapconstructie binnen de schuur versterkt de cultuurhistorische waarde. In combinatie met het omringende erf, tuin en leilinden is sprake van een bijzonder complex.
Vanwege de vrijstaande ligging en de prominente verschijningsvorm van de stolp neemt het complex langs de Rijksstraatweg een beeldbepalende positie in. Het vormt een wezenlijk en onlosmakelijk onderdeel van de uit diverse vrijstaande objecten bestaande historisch-agrarische bebouwing langs dit deel van de Rijksstraatweg. De ensemblewaarde met de omgeving is daarom hoog.
Beschermenswaardig zijn alle in de bovenstaande beschrijving van het object omschreven onderdelen tenzij aangeduid als niet beschermenswaardig.